Słownik pojęć z tematyki stenografii i okolic

Tutaj będę umieszczał słowa i pojęcia, bez których zrozumienie poruszanych na stronie zagadnień mogło by się stać trudne.

logografia

Technika zapisywania bieżącej mowy przez kilku pisarzy pracujących w zespole. Wikipedia tłumaczy to najlepiej.

stenodaktylografia

eksperymentalna dziedzina stenografii i stenotypii. Intencją jej projektantów było ułożenie systemu stenograficznego, którym można by się posługiwać pisząc na maszynie. Maszyna do stenodaktylografii miała specjalną klawiaturę zaopatrzoną zarówno w litery, jak i znaczniki stenograficzne. Nigdy nie wyszło poza fazę eksperymentów. Stenografia i stenotypia rozwijały się oddzielnie.

wokalizacja

udźwięcznienie sylaby. Aby z grupy głosek wydzielić sylabę, szukamy zespołu wzajem związanych spółgłosek udźwięcznionych samogłoską. Od twórcy pisma i jego ortografii zależy, jakie reguły wokalizacji przyjmie. W przypadku, gdy dane pismo składa się z oznaczeń (tj. liter) spółgłosek i symbolizacji (tj. bezliterowego zaznaczania, na inny sposób niż literowy) samogłosek, jest to istotne, na której literze (tj. spółgłosce w tym wypadku) będzie symbolizować „głos” czyli samogłoskę - następnej, czy poprzedniej. Możliwa jest zatem wokalizacja zagłosowa i przedgłosowa. Wybór zależy od szczególnych cech języka, z czego najistotniejszą wydaje się stosunek liczby sylab otwartych do zamkniętych.

wokalizacja zagłosowa

Typowa dla systemów niemieckich wokalizacja polegająca na symbolizowaniu głosu na znaku następującym po głosie czyli po spółgłosce udźwięcznianej. np. paragraf = p+ar+agr+af.

wokalizacja przedgłosowa

Wokalizacja polegająca na symbolizowaniu głosu na znaku poprzedzającym głos, czyli udźwięcznienie. Stosowana w większości systemów polskich. np. stodoła = sto+do+ła.

stenografia notatkowa

Zwana też kupiecką lub korespondencyjną. Zaprojektowana z myślą o usprawnieniu pracy biurowej i biznesu. Systemy te stawiają mniejsze wymagania dla adeptów sztuki, są także łatwiejsze w pisaniu. Ich zapas znaczników zwykle jest sztywno ustalony, a metody pisania ujęte w reguły i standardy tak, że stenografowie mogą się wymieniać dokumentami i czytać nawzajem. Notatki powinny być na tyle czytelne, że nawet po długim czasie, podobnie jak odręczne pismo długie, nie sprawią kłopotu przy odczycie. W większości wypadków systemy notatkowe powstały jako pierwszy stopień wtajemniczenia systemów parlamentarnych. Od swoich szybszych wersji różnią się ograniczonym stosowaniem metod, które prowadzą do utrudnionego odczytu i indywidualizacji stenogramu. Dopiero w XX wieku zaczęto projektować samodzielne systemy notatkowe (np. system Scheithauera, lub system Teeline).

stenografia debatowa

Zwana też parlamentarną. Są to metody stenograficzne profesjonalne, zaprojektowane od początku pod kątem zapisu bieżącego dyskusji, przemówień, zebrań itp. Dają możliwość pisania z ogromnymi prędkościami, ale stawiają przed stenografem wysokie wymagania - dokładności i kaligrafii podczas stawiania znaków. Czytelność w tych systemach podporządkowano szybkości. Zaopatrzone są w duże zbiory znaczników, szczególnie frazeogramów, które jednym znakiem symbolizują całe związki frazeologiczne. Powszechne też w nich jest stosowanie skrótów zdaniowych, czyli wykorzystanie faktu, że w zdaniach występują pewne sztywne grupy wyrazów, co szczególnie jest widoczne w językach pozycyjnych, i zaznaczanie tych grup zwykle pierwszym ich wyrazem. Używanie metody parlamentarnej wymaga wielu lat ćwiczeń i codziennego treningu. Porównuje się to do wirtuozerskiego opanowania gry na instrumencie muzycznym. Każdy stenograf parlamentarny z czasem dodatkowo opracowuje setki własnych znaczników, które czynią jego stenogram nieczytelnym, lub bardzo trudnym do odczytania dla innych. Systemy parlamentarne, jako mniej czytelne, w dużym stopniu bazują na pamięci krótkotrwałej stenografa. Stenogram powinien zostać przetranskrybowany (przepisany na maszynie/w edytorze tekstu) natychmiast po zapisaniu.

pismo długie

tradycyjne pismo we wszystkich jego odmianach (drukowanej i pisanej).

szybkopisanie

stenografia

znacznik

Symbol nadany danemu słowu, związkowi frazeologicznemu lub pojęciu wyróżniającemu się zwykle dużą częstością występowania.

frazeogram

znacznik dla związku frazeologicznego


2010-02-10 autor: Krzysztof Smirnow