Poniżej przedstawię swoje, bardzo luźne, bo najpierw z hiszpańskiego na angielski przełożył Gugiel-translator, a dopiero później ja wszystko popsułem, tłumaczenie artykułu Nicholasa Marino, autora argentyńskiego systemu stenografii maszynowej. Niech będzie wprowadzeniem do zagadnienia, które w Polsce jest praktycznie martwe: stenografii maszynowej, czyli klepanej w specjalne maszyny stenograficzne. Widzieliście na amerykańskich filmach - w sądzie zawsze tam siedzi taka pani (przeważnie siedzi i przeważnie pani), która wykonuje tajemniczy taniec palcami nad niewielkim urządzeniem. To o tym właśnie będzie mowa:

Introducción a la estenotipia informática - Nicholas Marino

1. Systemy i metody

Istnieją dwie metody szybkiego zapisywania: odręczna (stenografia) i maszynowa (stenotypia, lub stenografia maszynowa). Posługujące się różnymi narzędziami, obie są równie zdatne do zapisywania bieżącej mowy.

Z pewnością prędkości, osiągane przy ich pomocy przewyższają o niebo to, co można osiągnąć pisaniem tradycyjnym pismem, czy też choćby najszybszym stukaniem w klawiaturę komputera - posługują się bowiem metodą pisania. Oto gdzie leży sekret tej prędkości. Podczas gdy większość systemów stenograficznych polega na oddawaniu sylab lub wyrazów przy pomocy różnych kształtów, w maszynie stenograficznej można równocześnie naciskać wiele klawiszy (w przeciwieństwie do tradycyjnej klawiatury), i te kombinacje mogą reprezentować jedną, lub więcej sylab, wyrazów, czy nawet często używanych związków frazeologicznych.

Dla każdego języka powstały różniące się teorią skracania czasu pisania poszczególnych słów systemy stenograficzne, np. w języku hiszpańskim używa się metody Marti, Larralde, Pitmana, Gregga, czy Carissimi.
Tak samo rzeczy się mają z metodą tworzenia skrótów dla hiszpańskiego: Grandjean, Marino, Marino-Ballester, Melani.

2. Klawiatury stenograficzne

Maszyny stenograficzne zaopatrzone są w różne klawiatury, uszyte na miarę dla danego języka. Na ilustracjach poniżej można zobaczyć różne układy klawiszy, zaprojektowane zgodnie z rozkładem głosek.

Chociaż te klawiatury zostały zaprojektowane dla USA, Włoszech i Francji, można je użyć w innych krajach, po odpowiedniej adaptacji do danego narzecza.

W tej chwili dla języka hiszpańskiego stworzono metody dla każdej z wyżej pokazanych klawiatur. Na przykład, metoda Czerenda, Marino i Marino-Ballester zostały stworzone w oparciu o klawiaturę amerykańską, metoda Melani - włoską, a Grandjean - francuską.

3. Komputerowe i mechaniczne metody tworzenia skrótów

Systemy stenotypii dzielą się na mechaniczne i komputerowe. Pierwsza grupa ma wiele podobieństw do stenografii odręcznej, jako że zarówno stenograf, jak i stenotypista musi umieć odczytać to, co przeniósł ze słuchu na papier, podczas gdy komputer wykonuje transkrypcję powrotną (tj. do formy słów pełnych, bez skrótów) ułamek sekundy po wklepaniu stenotypu.

4. Stenotypia komputerowa

Aby zapis stenograficzny przybrał formę pisanego dokumentu od razu po zapisaniu, niezbędne są techniki komputerowego przetwarzania. Maszyny stenograficzne mają różne funkcje, zależnie od modelu.

Jednak sama transkrypcja odbywa się na komputerze, który musi być do stenotypu podłączony podczas pisania - tak się powszechnie uważa. Tymczasem maszyna stenograficzna sama ma wiele zaawansowanych funkcji, jak pamięć wewnętrzna ze słownikiem, gniazda dla nośników zewnętrznych (np. pen-drive, karty SD etc.), na których zapisuje się stenogram. Niektóre modele zaopatrzone są nawet w baterie, żeby można było pracować w miejscach, w których trudno o gniazdko elektryczne.

5. Oprogramowanie do symultanicznej translacji stenogramu

Aby powstał dokument w oparciu o stenogram maszynowy, potrzebne jest specjalistyczne oprogramowanie. Pośród wielu wyróżniają się: Eclipse, Case CATalyst i Digital CAT. W każdym z nich jednak stenograf musi sam przygotować “słownik” skrótów, którymi się posługuje, jako że istnieje wiele metod stenografii maszynowej, a każdy doświadczony stenograf tworzy własne skróty, często ściśle związane z branżą, dla której pracuje.

To oznacza, w przeciwieństwie do stenografii odręcznej lub maszynowej, że w stenografii wspomaganej komputerowo nie możesz napisać dwóch słów tak samo, czyli przy pomocy tych samych znaków, w tej samej ilości i kolejności.

Wiele metod dla języka hiszpańskiego musiało zatem odejść w przeszłość w.w. powodu. Na przykład systemy Raula Crespo (Puerto Rico), czy Augustine Contrerasa (Meksyk).

Na obrazku poniżej można zobaczyć podzielone okno programu Digital CAT Translator/Editor. Po prawej widnieje stenogram maszynowy dokładnie w takiej samej formie, jakby był drukowany mechanicznie na taśmie, po lewej transkrypt na język hiszpański.

Jeżeli słowo nie zostało poprzednio wprowadzone do słownika, a oprogramowanie nie zdoła dokonać translacji, zostanie wyświetlone w formie stenograficznej. Nie jest jednak wykluczone, że po dodaniu danej kombinacji do słownika, komputer nadal nie zdoła właściwie jej zinterpretować.(?)

Oprogramowanie do translacji stenogramu wyposażone jest w dodatkowe funkcje, jak:

1. Formatowanie tekstu jako załącznika do słownika - czyli pozwala na tworzenie czegoś w rodzaju słownika podrzędnego, w którym mieścić można skróty dla haseł nietypowych, jak np. imiona własne, inwokacje (“Panie Prezydencie, Wysoka Izbo”). W takim wypadku słowo takie pojawia się wytłuszczone, ewentualnie napisane kapitalikami, czy jak tam sobie życzy stenograf.

2. Synchronizacja z zapisem audio - oprogramowanie pozwala na nagrywanie wydarzenia stenografowanego i automatycznie synchronizuje stenogram z dźwiękiem. W wypadku pomyłki stenograf może dokonać, praktycznie na bieżąco, poprawek, po prostu przesuwając odpowiedni kursor. Ostatecznie można “przewijać” stenogram równocześnie przewijając zapis dźwiękowy.

6. Maszyny z oprogramowaniem stenograficznym

Istnieje wiele firm, które produkują i sprzedają zaawansowane maszyny wyposażone, lub nie, w oprogramowanie stenograficzne. Z przyczyn historycznych, najlepiej rozpoznawaną marką w USA jest Stenograph (www.stenograph.com), aktualnie sprzedający swój ostatni model maszyny, zwany Diamante.

Inne firmy, mniej znane, to Stenovations (www.stenovations.com), Word Technologies (www.wordtechnologies.com), ProCAT (www.procat.com), Advantage Software (www.eclipsecat.com) i Gemini Writer (www.geminiwriter.com). Najbardziej znane oprogramowanie to Eclipse (Advantage Software), DigitalCAT (Stenovations) i Case CATalyst (Stenograph).

7. Prędkość pisania i szybkość dostarczenia przetłumaczonego stenogramu.

Podsumowując, bardzo ważne jest, by prędkość pisania nie została zakłócona przez szybkość dostarczenia przetłumaczonego stenogramu. Ignorancja w dziedzinie nowoczesnych metod stenografii powoduje nieuzasadnione przekonanie, że stenografia maszynowa pozwala pisać szybciej niż stenografia odręczna. To nie jest prawdą, jako że po pierwsze prędkość jest indywidualną cechą, umiejętnością i talentem stenografa niezależnie od narzędzia, którym się posługuje. Pokazane wyżej techniki mają jednak tę przewagę, że wydatnie skracają sumaryczny czas między fizycznym dokonaniem zapisu, a oddaniem pracy końcowej, czyli przetłumaczonego język czytelny dla wszystkich stenogramu wydarzenia.

Po zaimplementowaniu technik stenografii w systemie prawnym i administracyjnym kraju, tworzeniu na żywo napisów do programu telewizyjnego (TV live captioning), czy też podczas masowych szkoleń, zwiększa komfort osób uczestniczących w wydarzeniu i liczbę potencjalnych miejsc pracy.